Język polski, liceum/technikum

U   W   A   G   A   !      –      N   O   W   A      M   A   T   U   R   A

Jakie powinności stoją przed sztuką? Odpowiedz, odwołując się do bajki „Kruk i lis” Ignacego Krasickiego oraz do wybranych tekstów kultury.

Ignacy Krasicki
„Kruk i lis”

Bywa często zwiedzionym,
Kto lubi być chwalonym.
Kruk miał w pysku ser ogromny;
Lis, niby skromny,
Przyszedł do niego i rzekł: „Miły bracie,
Nie mogę się nacieszyć, kiedy patrzę na cię!
Cóż to za oczy!
Ich blask aż mroczy!
Czyż można dostać
Takową postać?
A pióra jakie!
Szklniące, jednakie.
A jeśli nie jestem w błędzie,
Pewnie i głos śliczny będzie”.
Więc kruk w kantaty; skoro pysk rozdziawił,
Ser wypadł, lis go porwał i kruka zostawił.
   

1. Wprowadzenie

Sztuka może realizować różne cele. Zależy to w dużym stopniu od czasów, w jakich została stworzona.
   

2. Rozwinięcie zagadnienia

Bajka „Kruk i lis” Ignacego Krasickiego została napisana w okresie oświecenia, kiedy to literatura miała uczyć i bawić. Morał zawarty jest w dwóch pierwszych wersach. Płynie z niego nauka, że osoba lubiąca przyjmować fałszywe komplementy może zostać oszukana. W utworze zostały ośmieszone i poddane krytyce zarówno łatwowierność kruka jak i przebiegłość lisa.

W okresie romantyzmu jednym z popularnych tematów podejmowanych przez twórców było ukazanie bohaterstwa żołnierza polskiego. Taki charakter ma obraz „Szarża w wąwozie Somosierry” Piotra Michałowskiego. Na płótnie malarz oddał bohaterstwo i poświęcenie polskich szwoleżerów podczas walk w Hiszpanii w 1808 roku.

Jednym z palących problemów polskiego pozytywizmu był antysemityzm. To zagadnienie porusza w swojej noweli „Mendel Gdański” Eliza Orzeszkowa. Utwór jest apelem o tolerancję i walkę z antysemityzmem. Główny bohater, stary Żyd, był związany z miastem i cieszył sie szacunkiem sąsiadów. Został on przeciwstawiony obrazowi prymitywnego tłumu, głoszącemu antysemickie hasła.
   

3. Podsumowanie

Na podstawie powyższych przykładów można stwierdzić, że sztuka może pełnić różne powinności. Może realizować funkcje rozrywkowe, dydaktyczne, patriotyczne, społeczne.