Język polski, liceum/technikum

SPRAWDZAM SIĘ! – PORTRET ANIELI DULSKIEJ

ZAPAMIĘTAJ!

1. Kim była Aniela Dulska?

Aniela Dulska była właścicielką kamienicy. Miała męża Felicjana, syna Zbyszka i dwie córki Hesię i Melę.

2. Jak wyglądał salon w mieszkaniu Dulskiej? O czym to świadczy?

W salonie znajdowały się dywany, solidne meble, na ścianach wisiały obrazy. Na stoliku stały fotografie. Dopełnieniem salonu były m.in. sztuczne palmy, lampa z abażurem z bibuły.

Wnętrze salonu świadczy zarówno o zamożności rodziny jak i o braku gustu. 

3. Jaką osobą była Dulska?

a. Dulska była obłudna – Lokatorce, która z powodu zdrady męża chciała popełnić samobójstwo wymówiła umowę najmu, bo kobieta ta stała się przyczyną skandalu. Dulskiej jednak nie przeszkadzało to, że wynajmuje mieszkanie kobiecie lekkich obyczajów, bo pieniądze otrzymane za czynsz, jak twierdziła, wydawała na podatki.

b. Dulska była skąpa – nie chodziła do teatru, nie prenumerowała czasopism, chociaż stać ją było na takie wydatki, w tramwaju kazała udawać córkom małe dziewczynki, aby mniej płacić za bilety

c. Dulska była niewykształcona – nie rozumiała znaczenia słów, którymi się posługiwała, np. zamiast słowa ‘aluzja’ mówiła ‘iluzja’.

d. Dulska była bezwzględna – tolerowała romans syna ze służącą Hanką, nie zważając, że dziewczyna ponosi krzywdę, chociaż Hanka kilkakrotnie skarżyła się na postawę Zbyszka.

4. Wymień główne zasady pani Dulskiej

a. Prać brudy w swoich czterech ścianach.
b. Utrzymywać porządek „na pokaz”.
c. Pieniądz nie śmierdzi. 

5. Co znaczy pojęcie „dulszczyzna”?

Dulszczyzna to obłuda moralna, bezwzględność, brutalność, chciwość, troszczenie się wyłącznie o dobra materialne, brak potrzeb intelektualnych.

SPRAWDZAM SIĘ! – PREZENTACJA MATURALNA

Temat: Motywy orientalne w literaturze. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów.

Przykładowa literatura podmiotu
Byron, Gordon George, „Giaur”, przeł. Adam Mickiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.
Mickiewicz, Adam, „Droga nad przepaścią w Czufut-Kale” [w:] „Sonety krymskie”, Greg, Kraków 2004.
Potocki, Wacław, „Transakcja wojny chocimskiej” (fragmenty), Siedmioróg, Wrocław 1998.
Tetmajer, Przerwa-Kazimierz, „Hymn do Nirwany” [w:] „Poezje”, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974.

Przykładowa literatura przedmiotu
Jakubowski, Zygmunt Jan, „Wstęp” [w:] Kazimierz Przerwa-Tetmajer, „Poezje”, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974.
Otwinowska, Barbara, „Wstęp” [w:] „Transakcja wojny chocimskiej i inne utwory z lat 1669-1680”, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
Piwińska, Marta, „Orientalizm [w:] „Słownik literatury polskiej XIX wieku”, red. Józef Bachórz, Alina Kowalczykowa, Ossolineum, Wrocław 1991.
Rzehak, Wojciech, „Wstęp” [w:] Adam Mickiewicz, „Sonety krymskie”, Greg, Kraków 2004.
Treuggut, Stefan, „Wstęp” [w:] George Gordon Byron, „Giaur”, przeł. Adam Mickiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.

Przykładowy plan prezentacji

Orientalizm to zachwyt kulturą Wschodu. Twórcy różnych epok sięgali po ten motyw i w różnorodny sposób wykorzystywali w swoich utworach. 

1. „Transakcja wojny chocimskiej”
Turcy zostali przedstawieni jako ludzie tchórzliwi, nieznający się na wojennym rzemiośle. Chodkiewicz celowo pomniejsza wartość nieprzyjaciela, by w ten sposób podkreślić znaczenie polskiego rycerza.

2. „Giaur”
Orientalizm w utworze Byrona zaznaczył się w opisie miejsc wydarzeń, w zastosowaniu słownictwa, w przedstawieniu obyczajowości.

3. „Droga nad przepaścią w „Czufut-Kale”
Orientalizm zaznaczył się w ukazaniu przyrody, w sposobie myślenia i odczuwania człowieka Wschodu (Mirzy), w zastosowaniu słownictwa.

4. „Hymn do Nirwany”
Orientalizm zaznaczył się w nawiązaniu do filozofii Wschodu – Nirwany. 

Podsumowanie

Orientalizm zaowocował w wielu utworach bądź to opisem egzotycznych krajobrazów, bądź to opisem bogactwa obyczajów wschodnich „przeniesionych” do europejskiej literatury, bądź to zastosowaniem słownictwa z różnych dziedzin życia.

Przykładowe pytania, jakie może ci zadać egzaminator

1.Z czego wynikało zainteresowanie orientalizmem w XVII wieku?
2. Na wybranych przykładach porównaj zastosowane słownictwo w utworze Byrona i w sonecie Mickiewicza.
3. Wyjaśnij, dlaczego odwoływanie się do Nirwany było popularne w Młodej Polsce?