Język polski, liceum/technikum

U   W   A   G   A   !      –      N   O   W   A      M   A   T   U   R   A

Jak w tekstach kultury może być uwznioślona zwyczajność? Omów zagadnienie, odwołując się do wiersza Mirona Białoszewskiego „Szare eminencje zachwytu” oraz do innych tekstów kultury.

Miron Białoszewski

Szare eminencje zachwytu

Jakże się cieszę,
że jesteś niebem i kalejdoskopem,
że masz tyle sztucznych gwiazd,
że tak świecisz w monstrancji jasności,
gdy podnieść twoje wydrążone
pół-globu
dokoła oczu,
pod powietrze.
Jakżeś nieprzecedzona w bogactwie,
łyżko durszlakowa!

Piec też jest piękny:
ma kafle i szpary,
może być siwy,
srebrny,
szary – aż senny…
a szczególnie kiedy
tasuje błyski
albo gdy zachodzi
i całym rytmem swych niedokładności
w dzwonach palonych
polanych biało
wpływa w żywioły
obleczeń monumentalnych.
 

1. Wprowadzenie

W powszechnej świadomości panuje opinia, że tematem dzieł literackich mogą być tylko rzeczy ważne i wzniosłe, przykładowo poświęcenie dla ojczyzny, nieszczęśliwa miłość. Tymczasem wielu twórców w sposób poetycki pisze o rzeczach zwyczajnych, prozaicznych, takich, z których składa  się codzienne życie człowieka.
 

2. Rozwinięcie zagadnienia

Jednym z takich utworów jest wiersz „Szare eminencje” Mirona Białoszewskiego. Utwór dzieli się na dwie części. Pierwsza poświęcona jest opisowi łyżki durszlakowej porównanej do kalejdoskopu, nieba i gwiazd. W drugiej części poeta opisuje piec kaflowy, w którym buzuje ogień. Człowiek powinien przyglądać się elementom otaczającej go rzeczywistości, bo to właśnie one odgrywają decydującą rolę w jego życiu.

W uwznioślony sposób rzeczywistość przedstawił Adam  Mickiewicz w utworze „Pan Tadeusz”. Jako przykład można podać opis much litewskich. Te pospolite owady w dziele poety kojarzą się ze szlachtą, a siła i odwaga pozwala im wygrywać z pająkami.

Andy Warhol do rangi „bohaterów” swoich obrazów podniósł zwykłe, seryjnie robione przedmioty jak na przykład puszka Coca-coli czy popularna zupa Campbell.
 

3. Podsumowanie

Artyści uwznioślając zwyczajność kierowali się różnymi powodami. Dla Mirona Białoszewskiego ważne było podkreślenie, że człowiek nie stoi w centrum świata, ale w życiu codziennym jest tak samo ważny jak przedmioty, które go otaczają i ułatwiają mu byt.

Adam Mickiewicz idealizował oddaloną Litwę. Andy Warhol pokazywał jak zdegradowana jest w pewnych obszarach (także estetycznych) współczesna rzeczywistość.